Hekesin kendini kaptırdığı, cep telefonlarımıza, e-posta kutularımıza iletilerin yağmasına neden olan “Black Friday” ve “Cyber Monday” nedir, ne değildir bir konuşalım istedim.

Takvimde Şükran Günü’nden sonraki ilk Cuma olarak kendisine yer bulan (bu sene 27 Kasım 2015, Cuma) ve genellikle yeni yıl alışverişlerinin başladığı zamana denk gelen “Black Friday”, yani birebir türkçe çevirisiyle “Kara Cuma”, ilk okunduğunda çok büyük bir felaketin yaşandığı, insanların “kara” olarak nitelendireceği bir günü çağrıştırıyor. Ancak pek çok kaynak, günün adını nereden aldığı konusunda farklı hikayeler anlatıyor.

Bir kaynağa göre, 60’lı yıllarda bir Şükran Günü sonrası, yani Cuma günü, Amerika’da bir kasabanın sokaklarının alışveriş yapan insanlar nedeniyle giderek kalabalıklaşması ve trafiğin durma noktasına gelmesi, günün “Kara Cuma” olarak adlandırılmasına neden olmuş.

Bir diğer kaynaktaysa yıl sonuna doğru borca batan pek çok işletmenin Şükran Günü sonrasındaki Cuma günü yapılan alışverişler sayesinde borçlarından kurtulduğu, yılı kar ederek kapattıkları, bunun sonucunda da muhasebe defterinde sayıların borç anlamına gelen kırmızıdan kar anlamına gelen siyaha döndüğü anlatılıyor.

Popülerleşen günlerin hikayeleri kulaktan kulağa aktarılırken değişir ve hikayenin esası giderek unutulur. Yıllar geçtikçe, mağazaların satış politikaları ve tüketicilerin indirimli alışveriş heyecanı nedeniyle “Black Friday” hadisesinin kendi hikayesini yarattığını söyleyebiliriz.

Günümüzde pek çok marka, mağazalarını Cuma sabahın ilk ışıklarıyla birlikte açıyor ve bahsi geçen gün boyunca ciddi indirimler sağlayarak tüketicileri kendi mağazalarına çekmeye çalışıyor. Bu indirim oranları o kadar yükseliyor ki, mağaza önlerinde yığılmalar, tartışmalar hatta ölümlü kavgalar bile yaşanabiliyor. Bu tür olaylar, pek çok marka için olumsuz bir anlam ifade etmiyor; aksine, ne kadar arzulandığını göğüslerini gere gere anlatacakları bir “vaka analizi” olarak yönetici raporlarındaki yerini alıyor. Bazı “görece duyarlı” markalar ise mağazalarını daha da erken saatlerde açarak veya online mağazalarında indirimler sağlayarak bu yığılmaları engellemeye gayret ediyor.

“Black Friday” alışveriş çılgınlığının online mağazalara taşınmasıyla birlikte kendi hikayesini yaratmaya başlayan bir diğer gün ise “Cyber Monday”. Türkçe versiyonu olan “Siber Pazartesi” henüz dilimize yerleşmese de Türk pazarında online alışveriş arttıkça daha çok karşılaşacağımızdan eminim. Milenyumda bankamatiklerin kafası karıştığı için ekonomisi alt üst olan, saatleri ileri almayıp elektronik ortamla arasına bir saat fark koyan ülkemizde “Siber Pazartesi” kavramının kulağa çok hoş gelmeyeceği ortada. Ancak, Şükran Günü’nden sonraki ilk Pazartesi’ye denk gelen (bu sene 30 Kasım 2015, Pazartesi) ve online mağazalarda gerçekleştirilen özel fırsat ve indirimlerin genel adı olan “Cyber Monday” bizim için de giderek daha tanıdık bir hal alıyor.

Bu iki alışveriş ve indirim odaklı günün hemen ardındansa yurtdışında “tatil dönemi” olarak adlandırılan, bizimse herhangi bir tatile denk gelmediği için bu anlatımı benimsemeyip “yeni yıl hazırlığı” olarak kendimizce isimlendirdiğimiz Aralık ayı geliyor. Bu ay, özellikle Amerika’da ciddi bir harcama dönemi olarak biliniyor. 2015’te “tatil dönemi” harcamalarının Amerika genelinde toplam 75.3 milyar dolar seviyesine ulaşması; hane başınaysa ortalama 643 dolar harcanması bekleniyor.

“Black Friday” kapsamında özellikle elektronik eşyalarda ciddi indirimler sunulması, tüketicilerin alışveriş tercihini de bu yöne kaydırıyor. Ancak “Cyber Monday” ve sonrasındaki alışveriş dönemleri, tüketicilerin daha çok deneyim yaratacak hediyelere yönelmeye başladığını gösteriyor. Uçak bileti ve yurt dışı seyahati gibi “deneyim” harcamaları, saat ve mücevher gibi pahalı ve kalıcı tercihlere göre daha sık “sepete ekleniyor.”

Tüketici alışkanlıklarının giderek değiştiği ve Amerika kaynaklı alışveriş çılgınlığının üzerimize sindiği şu günlerde, içinde bulunduğumuz mesaj bombardımanına bir anlam verebilmeniz için neyin ne olduğunu anlatmak istedim. Umarım, özet de olsa, anlattıklarım size yardımcı olabilmiştir.

*As Turkish customers, we are in a heavy bombardment of “Black Friday” and “holiday season” offers. We don’t celebrate Thanksgiving, we don’t have a “holiday season” since we don’t celebrate Christmas as well. Hence, many shoppers are in need of a detailed explanation about these terms and why we are so familiar with them. This post is in Turkish, aiming to provide brief information about the “shopping season”.